Jak zmniejszyć ryzyko mastitis u krów w czasie lata?

Latem, w miarę wzrostu temperatury, w wielu stadach wzrasta liczba komórek somatycznych oraz zwiększa się częstotliwość występowania mastitis. Wysokie temperatury,  to wiodący, ale nie jedyny powód. Jeśli częstość wstępowania zachorowań na mastitis wzrasta powyżej 2% miesięcznie, zwiększają się koszty leczenia.  Największy problem stanowią jednak  straty w mleku, spowodowane stanem zapalnym ćwiartek wymienia. Chore krowy muszą więc zostać poddane odpowiedniej terapii. Jeśli jednak skupimy się jedynie na „wyleczeniu” problemu, w perspektywie średniookresowej nie przyniesie to pożądanych efektów. Celem terapii jest również ustalenie przyczyn i skuteczne ich zwalczanie.

 

Wyższe temperatury w połączeniu z wysoką wilgotnością powietrza w lecie, powodują szybki wzrost patogenów wywołujących mastitis. Zwiększa się stężenie zarazków w kale oraz w ściółce. Jeśli w tym samym czasie wzrasta również obciążenie pracami w gospodarstwie związane np. ze żniwami, zmniejsza się częstotliwość wymiany ściółki. Wymiary legowisk muszą być również odpowiednio dopasowane, w przeciwnym razie krowy będą kłaść się nieprawidłowo oraz zanieczyszczać boksy odchodami. Jeśli krowy przychodzą do doju z zabrudzonym wymieniem, ryzyko zakażenia wzrasta. Szczególnie gdy czynności związane z dojem oraz higieną nie są optymalnie przeprowadzane. Latem muchy szybko się rozmnażają i stają się istotnymi nosicielami chorób, w szczególności dla jałówek.

 

Co roku stres cieplny obciąża krowy. Ze względu na wysoką wilgotność powietrza w naszej strefie klimatycznej, stres cieplny pojawia się u krów już w temperaturach >17° C, które dla ludzi postrzegane są jako stosunkowo przyjemne. Stres cieplny ma negatywny wpływ na działanie układu odpornościowego, a tym samym sprzyja rozwojowi chorób. Poprzez indeks termiczno-wilgotnościowy (THI) można ocenić stopień obciążenia stresem cieplnym. Mniej więcej od 70 jednostek THI stres cieplny zaczyna obciążać krowy, a od 80 jednostek THI mówi się już o silnym stresie cieplnym.

 

Wraz ze wzrostem THI spada pobranie paszy, co prowadzi do zaburzeń fermentacji w żwaczu oraz zwiększonego ryzyka wystąpienia infekcji. U krów zasuszonych wiąże się to ze zwiększoną podatnością na zachorowania w okresie powycieleniowym. Wrasta ryzyko ketozy, zatrzymania łożyska, gorączki mlecznej, przemieszczenia trawieńca oraz metritis (zapalenie macicy) i mastitis.

U  krów w okresie laktacji, malejący apetyt powoduje zwiększoną podatność na choroby. Ponadto w klimacie ciepłym i wilgotnym tracimy na jakości przechowywanych pasz objętościowych. Wzrost grzybów oraz wtórne zagrzewanie mają szkodliwy wpływ na pobieranie paszy i zaburzają fizjologiczny proces trawienia. Trudno wtedy zapobiec zaburzeniom metabolicznym oraz stratom w wydajności. W ciągu roku rośnie strawność skrobi w kiszonce z kukurydzy, co zwiększa ryzyko zaburzeń żwacza, aż do kwasicy, szczególnie gdy dawka nie jest właściwie skomponowana. Jeśli składniki są nieprawidłowo wymieszane  mogą być sortowane przez krowy, co również ma negatywny wpływ. Powyższe punkty wzajemnie się wzmacniają. Jeśli dojdą do tego kolejne stresy np.  niski komfort krów, przepełnienie czy nieodpowiedni stan zdrowia racic, ogólny stan zdrowia może stać się krytyczny.

 

Z opisanych powyżej przyczyn, w wielu gospodarstwach w okresie letnim kumulują się przypadki ciężkich stanów zapalnych wymion, które mocna obciążają ogólny stan zdrowia krów i mogą prowadzić do zalegania, a nawet śmierci. Potocznie mówi się o  coli-mastitis, jednak ciężkie przypadki choroby mogą zostać wywołane również przez innego rodzaju patogeny. W terapii leczniczej mniej ważne od stosowania antybiotyków, jest stosowanie leków przeciwzapalnych, które ograniczają nadmierne stany zapalne oraz niebezpieczne wstrząsy anafilaktyczne. Ważne  jest również dostateczne zaopatrzenie w płyny, które mogą być podawane dożylnie i doustnie, aby ustabilizować krążenie chorych krów.

Na zdrowie wymion wpływ ma wiele czynników, dlatego też nie jest wskazane, aby szukać tylko jednego problemu do rozwiązania. Należy określić czynniki ryzyka charakterystyczne dla danego gospodarstwa oraz podjąć odpowiednie, szeroko zakrojone działania.