Nie zapominajmy o cielętach!
W ostatnich latach w wielu oborach dla krów mlecznych zamontowano wentylatory i zoptymalizowano stanowiska oraz nawierzchnię posadzek, dostosowując ją do wymagań racic. Jednak krowy to niejedyna grupa, która potrzebuje najlepszych warunków środowiska do dobrego samopoczucia. Nie zapominajmy o cielętach! Cielęta źle traktowane w czasie odchowu, nie staną się w przyszłości silnymi krowami o wysokiej wydajności.
To, czy obora spełnia warunki dobrostanu, można stosunkowo łatwo określić na podstawie zachowania najmłodszych.
Ciekawskie cielęta to zdrowe cielęta
Pierwszym i najważniejszym indykatorem samopoczucia cieląt jest stan ich zdrowia. Tylko zdrowe cielęta czują się dobrze. Zdrowe cielę można rozpoznać na podstawie następujących wskaźników:
- Cielęta są żywotne i zainteresowane. Reagują poprzez zmianę pozycji uszu oraz są ciekawe skąd dochodzą dźwięki.
- Oddychają bezszelestnie i jest to praktycznie niewidoczne. Nie kaszlą i nie sapią.
- Mają czystą i gładką skórę.
- Odchody mają konsystencję kremową, a kolor żółtawy.
Jeżeli widzimy cielęta apatyczne, które nie reagują, mają brudną i sterczącą sierść, a do tego kaszlą i chrypią, należy reagować natychmiast. Choroby bowiem hamują rozwój, a skutki tego mogą być odczuwalne jeszcze wiele lat. Aby określić stan zdrowia cieląt do 8. miesiąca życia, warto notować liczbę zabiegów weterynaryjnych, straty zwierząt oraz zanieczyszczenia (tabela 1).
- Cel dobrego odchowu to najmniejsza z możliwych liczba zabiegów weterynaryjnych oraz brak strat cieląt
Dobrze odpojone cielęta nie muszą się wzajemnie obsysać
Dla optymalnego dobrego samopoczucia cieląt ważne jest też karmienie. Jest ono łatwe do kontrolowania na podstawie sprawdzania przyrostów masy ciała. Dobowe przyrosty u cieląt należy kontrolować między 3. i 6. miesiącem życia; powinny one wynosić około 1200 g, następnie do 14. miesiąca od 750 do 900 g. Cielęta już od początku mają silny rytm dobowy. Badania naukowe z wyższej szkoły w Neubrandenburg pokazują, że zdrowe cielęta:
- nocą piją mleko bardzo krótko oraz pobierają niewielkie ilości paszy dodatkowej;
- właściwy pokarm pobierają głównie w godzinach porannych, wczesnym popołudniem oraz wieczorem.
Nietypowe zachowanie związane z pobieraniem paszy to wzajemne obsysanie. Można temu zapobiec przykładowo robiąc w smoczkach mniejsze otwory, co pozwoli na dłuższe ssanie i lepsze zaspokojenie odruchu. Oprócz tego zaleca się zakwaszanie preparatów mlekozastępczych, wówczas cielęta jednorazowo wypiją mniej mleka, ale za to będą częściej podchodzić do poideł.
Inną metodą jest podawanie większej ilości preparatów mlekozastępczych. Naukowcy zauważyli, że cielęta, które otrzymują ograniczoną ilość mleka (8–10 litrów w ciągu doby) częściej obsysają inne cielęta w porównaniu z cielętami, które dostają 12 litrów (do 49. dnia życia). Po tym czasie odruch wzajemnego obsysania zanika samoistnie.
Cielęta, które się dobrze czują bawią się częściej
Nie samym zdrowiem i karmieniem cielę żyje. Ważne jest też prowadzenie życia społecznego. W ten sposób ustala się stały rytm dnia z regularnymi okresami odpoczynku (razem 13 do 16 godzin) oraz fazami aktywności. Główny okres aktywności przypada na godziny poranne oraz popołudniowo-wieczorne. W godzinach aktywnych zazwyczaj cielęta:
- pobierają paszę i wodę,
- poznają własne otoczenie (np. oblizują i obwąchują urządzenia),
- prowadzą walkę na rogi z innymi zwierzętami w stadzie lub bawią się zabawkami.
Życie socjalne oraz zabawa wymagają odpowiednich warunków utrzymania, a przede wszystkim wystarczającej ilości miejsca. A więc – przynajmniej 3 m2 powierzchni wybiegowej oraz 8 do 10 m3 przestrzeni powietrznej, wystarczająca ilość światła (>10 godzin, 80–130 luxów), świeże powietrze (ruch powietrza poniżej 0,2 m/sekundę, wilgotność powietrza około 60–80%) oraz świeża i sucha ściółka. Warto też zapewnić cielętom miejsca osłonięte czy przykryte „kąciki”, gdzie panuje spokój i gdzie mogą się zaszyć. Od 3. dnia życia cielęta można utrzymywać w parach, w podwójnych budkach typu igloo. Służy to rozwijaniu zachowań społecznych – razem cielęta lepiej jedzą i szybciej przyzwyczajają się do nowych sytuacji (poidła, zmiany paszy). Poza tym dodatkowe elementy w cielętniku wzbudzają ciekawość cieląt, pomagają poznawać otoczenie oraz zapewniają zabawę. Są to:
- bramka na wyjściu (potrzeba wychodzenia),
- elektryczne szczotki dla cieląt, wiszące zabawki lub łańcuchy ze stali nierdzewnej do zabawy,
- pojemniki z sianem i słomą (walory poznawcze).
Zamontowane w gospodarstwach mlecznych elektryczne szczotki lub słoma mogą poprawić samopoczucie cieląt. Tak cielęta zaspokajają potrzebę zabawy.
Podsumowanie
- Cielęta w trakcie odchowu powinny mieć dobre samopoczucie.
- Zależy ono od zdrowia, karmienia oraz czynników socjalnych.
- Cielęta są ciekawe i dużo się bawią.
- Cielęta mają swój stały rytm dobowy.
Zdjęcie: Söcker-Gamigliano
Artykuł ukazał się w magazynie Elita Dobry Hodowca 2/2021 na str. 39. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na Elicie: Zamów prenumeratę.
