Czy podatność krów na ketozę może być dziedziczna?

Krowy o wysokiej wydajności mlecznej mobilizują we wczesnej laktacji rezerwy organizmu i dlatego wpadają w ketogenną przemianę materii. Korzystając z prostego urządzenia diagnostycznego można określić poziom beta-hydroksymaślanu (BHB), który świadczy o ketozie.

Podatność na choroby przemiany materii jest dziedziczna i w przyszłości może znaleźć się w indeksie selekcyjnym. Donoszą o tym naukowcy z uniwersytetu w Padwie (Włochy).

Przeanalizowali oni łącznie 22 717 próbek mleka od 13 106 krów rasy hf, pochodzących z 456 stad w regionie Południowego Tyrolu (Włochy). W gospodarstwach skarmiano zwierzęta sianem lub sianokiszonką z dodatkiem paszy treściwej. Próbki mleka pobierano od krów w trakcie kontroli wydajności, między 5. i 25. dniem laktacji i badano metodą spektrofotometrii podczerwieni w kierunku obecności beta-hydroksymaślanu (BHB) oraz wolnych kwasów tłuszczowych (NEFA). Na podstawie tych pomiarów wnioskowano o poziomie ww. związków we krwi zwierząt.

Wartość BHB na poziomie 1,0 do 2,9 mmol/l u krów w laktacji świadczy o subklinicznej postaci ketozy, natomiast wartość powyżej 3,0 mmol/l o postaci klinicznej. Poziom NEFA powyżej 0,8 mmmol/l określany jest jako postać kliniczna ketozy.

Najwyższa koncentracja we krwi BHB (0,69 mmol/l) oraz NEFA (0,54 mmol/l) pojawiała się w pierwszych 10 dniach po wycieleniu. Koncentracja BHB oraz NEFA zarówno we krwi, jak i w mleku rosła systematycznie wraz z wiekiem krowy oraz wydajnością.

Selekcja prowadzona przez wiele pokoleń wyłącznie na wydajność wywołała negatywne efekty w przemianie materii u krów, co szczególnie widać w początkowej fazie laktacji. Wartości BHB oraz NEFA były pozytywnie skorelowane z wysoką wydajnością mleczną oraz lks. Oznacza to, że pośrednia selekcja na stabilność metabolizmu mogłaby również polepszyć zdrowie wymion.

• Krowy zazwyczaj na początku laktacji wykorzystują zapasy energetyczne i wpadają w ketogenną przemianę materii. Za pomocą prostego urządzenia pomiarowego można określić poziom BHB (indykator ketozy) we krwi. (Zdj. Stöcker-Gamigliano)

Genetyczna korelacja BHB oraz NEFA we krwi była na średnim poziomie (odziedziczalność BHB 21%, NEFA 14%). Teoretycznie można więc w przyszłości prowadzić selekcję zwierząt w kierunku mniejszej podatności na choroby metaboliczne, np. przez opracowanie indeksu dla ketozy.

Źródło: Benedet et al., 2020
Zdjęcie główne: Beata Dąbrowska