Wykwintne francuskie sery tylko z mleka krów Montbeliarde
Francja to kraj od dawna znany z produkcji znakomitego wina i serów. Do wytwarzania serów twardych niezbędne jest wysokiej jakości mleko z dużą zawartością białka i tłuszczu. Takie mleko produkuje rasa Montbeliarde. Nic więc dziwnego, że oprócz najbardziej „światowej” mlecznej czarno-białej rasy HF na drugim miejscu utrzymywana jest tu francuska czerwono-biała rasa Montbeliarde. Pochodzi ona z górzystego graniczącego ze Szwajcarią regionu Franche-Comte, gdzie nadal stanowi aż 90 % pogłowia krów, od których produkuje się głównie sery, w tym sławny ser comte. Do wyprodukowania jednego krążka o średnicy 50-70 cm ważącego ponad 30 kg potrzeba około 500 litrów surowego mleka pochodzącego od krów rasy Montbéliarde wypasanych na górskich stokach Jury.
Montbeliarde – rasa mleczna
Montbeliarde to rasa mleczna. Od wielu lat doskonalona jest w tym kierunku. Jako czysta rasa została zarejestrowana już w 1889 roku. Obecnie pogłowie tej rasy we Francji wynosi 700 tys. krów, z czego 436.107 krów objętych jest kontrolą użytkowości. Przy uwzględnieniu górzystego terenu, na którym jest na ogół utrzymywana wyniki użytkowości mlecznej są bardzo dobre. Dzięki firmie Coopex mieliśmy okazję zapoznać się z hodowlą tej rasy we Francji w okolicach Lyonu. Kilkoma informacjami chcielibyśmy się podzielić.
Produkcyjność rasy Montbeliarde
|
Wydajność: |
8.520 kg |
|
Zawartość tłuszczu: |
3,91% |
|
Zawartość białka: |
3,49% |
|
Masa dorosłych buhajów: |
900-1.200 kg |
|
Masa dorosłych krów: |
600-700 kg |
|
Wysokość krów w kłębie |
145 cm |
Użytkowość rasy Montbeliarde
Montbeliarde jest rasą mleczną łatwą w hodowli, odporną i przystosowaną do trudniejszych warunków środowiskowych. Cechuje się długowiecznością. Tylko 12 % krów jest brakowanych po 1 laktacji, a prawie 20 % krów dożywa do 5 laktacji.
Również w stosunku do rasy HF cechuje się znacznie lepszą płodnością. Na ciążę potrzeba jedynie 1,7 porcji nasienia (HF-2,4 porcje). Okres międzywycieleniowy wynosi 392 dni (HF-420 dni) a odsetek jałówek nie wykazujących rui do 90 dnia po inseminacji nasieniem seksowanym wynosi 62,5 % (HF-58,5 %).
- Rasa montbeliarde otrzymująca dobrą, w pełni zbilansowaną dawkę TMR cechuje się wysoką wydajnością przekraczającą nawet 11 000 kg mleka
Mleko oprócz wysokiej zawartości 3,49 % białka, które posiada także bardzo dużą ponad 80 % zawartość najbardziej przydatnej w serowarstwie frakcję kazeiny. Z tego powodu mamy w tej rasie do czynienia z podwyższoną częstotliwością występowania genów kappa kazeina B i beta kazeina A2A2, decydujących o wartości technologicznej mleka. Dzięki nim mleko wykazuje szybsze tworzenie się skrzepu l lepszą jego zwięzłość, co przekłada się na większą ilość produkowanego sera z tej samej ilości mleka.
Cechy rasy Montbelarde:
- Odporna na zapalenie wymion (mniej komórek somatycznych)
- Dobra płodność (1,7 porcji nasienia na zapłodnienie)
- Długowieczność (ok. 20% krów osiągających 5 i więcej laktacji)
- Łatwe wycielenia (95% krów ma łatwe porody)
- Zdrowe racice i kończyny (znakomita lokomocja)
- Bardzo dobre wykorzystanie pasz objętościowych
Czysta rasa i krzyżówki
Montbeliarde zarówno jako czysta rasa, a także jako krzyżówka doskonale się sprawdza w nowoczesnej i ekonomicznej produkcji mleka. Dziś jest jedną z najważniejszych światowych ras krów mlecznych. Ponad 40 krajów, na wszystkich kontynentach wybrało Montbeliardy - rasę czystą lub krzyżowaną z rasą Holstein (Holandia, Kanada, USA, Meksyk), z rasą Simental (Niemcy, Austria, Szwajcaria, Czechy), a nawet kojarzoną z zebu w strefach tropikalnych. Krowy rasy Montbeliarde cechują się wysoką wydajnością mleczną, dobrym pokrojem, łatwym i szybkim dostosowywaniem się do bardzo różnorodnych warunków hodowli spotykanych w różnych krajach.
- Montbeliarde zarówno jako czysta rasa, ale także w krzyżówkach z rasą hf bardzo dobrze się sprawdza w ekonomicznej produkcji mleka
Wyniki doświadczeń przeprowadzonych w wielu krajach potwierdzają dużą przydatność rasy Montbeliarde do krzyżowań. Przede wszystkim osiągane są lepsze wskaźniki rozrodu i dłuższy czas użytkowania, co przekłada się również na wyższy zysk. Dowiodło tego między innymi krzyżowanie rasy Monbeliarde z HF w Kalifornii. Krowy krzyżówkowe HF x MO cechowały się wyższą wydajnością życiową o 4.805 kg (+17 %), co pozwalało uzyskać także wyższą o 400 kg (+21 %) ilość tłuszczu i białka w mleku. Krowy krzyżówkowe (HF x MO) były cielne wcześniej o 26 dni (18 %) ,a do 4 i więcej laktacji dożywało 55 % krów w stadzie, czyli o 90 % więcej niż w czystej rasie HF. Dużo lepsze wyniki produkcyjne i w rozrodzie spowodowały, że zysk na krowę HF x MO był o 2.156 $ (+50 %) wyższy.
|
|
HF |
HF x MO |
Różnica |
|
|
Wydajność życiowa (kg) |
28.086 |
32.891 |
4.805 |
+17 % |
|
Białko + tłuszcz życiowy (kg) |
1.867 |
2.267 |
400 |
+21 % |
|
Dni do zapłodnienia (dni) |
148 |
122 |
-26 |
-18 % |
|
Komórki somatyczne (tys) |
327 |
298 |
-29 |
-9 % |
|
Krowy do 4 laktacji i dłużej (%) |
29 |
55 |
26 |
+90 % |
|
Zysk życiowy na krowę ($) |
4.347 |
6.503 |
2.156 |
+50 % |
|
Zysk dzienny na krowę ($) |
4,17 |
4,39 |
0,22 |
+5,3 |
Monbeliarde - trochę więcej mięsa
Jak zaznaczono na wstępie Montebeliarde nie jest rasą mięsną. Jednak cechuje się mocną budową i dość dużą jak na rasę mleczną zawartością dobrej jakości mięsa w tuszy. Uzyskuje wysokie przyrosty w granicach 1200 g dziennie, a tusza opasanego bydło w wieku 18 miesięcy waży 384 kg. Aż 75 % opasów uzyskuje klasę R w klasyfikacji EUROP. Montbeliarde jest rasą dobrze znoszącą surowe warunki klimatyczne, mogącej konsumować i dobrze wykorzystywać duże ilości prostej, nie zawsze najbogatszej we wszystkie składniki pokarmowe paszy. Bardzo dobrze sprawdza się zarówno w strefie klimatu umiarkowanego jak i cieplejszego.
Doświadczenia Sano Agrar Institut z rasą Montbeliarde
Główną rasą utrzymywaną w Sano Agrar Institut jest najbardziej mleczna na świecie rasa HF. Jednak bardzo wysoka wydajność ma też swoje minusy, miedzy innymi zwiększony odsetek krów mających problemy w rozrodzie.
W planie kojarzeń krów w Sano Agrar Institut pierwsze 3 miejsca zajmowała inseminacja nasieniem buhajów rasy HF, na czwartym miejscu było krycie naturalne buhajami rasy HF, a dopiero na 5 miejscu, u najbardziej problemowych krów, inseminacja (wcześniej też krycie naturalne) buhajami innej rasy: Limousine, Siemental, Montbeliarde, czy Norweska Czerwona.
-
Rasa montbeliarde potrafi dobrze wykorzystywać pasze z większą zawartością włókna
Rasa montbeliarde potrafi dobrze wykorzystywać pasze z większą zawartością włókna
Zaobserwowaliśmy, że nawet przy tych najbardziej problemowych krowach, inseminacja lub krycie buhajami innych ras daje pozytywne wyniki. Potomstwo (zarówno byczki jak i jałóweczki) po rasie Limuousine i Siemental było już w pierwszych tygodniach życia brakowane, gdyż na fermie nie prowadzimy opasu bydła, a jałówki krzyżówkowe spowodowałyby znaczny spadek wydajności. Dopiero po skutecznej inseminacji rasą Montbeliarde i Norweską Czerwoną zdecydowaliśmy się na pozostawienie w stadzie jałówek krzyżówkowych. Dzisiaj mamy już po wycieleniu pierwsze krowy krzyżówkowe HFxMO i jesteśmy pozytywnie zaskoczeni. Wydajność co prawda jest trochę mniejsza niż w czystej rasie HF, ale zazwyczaj tylko o 1-2 litry. Za to mamy potomstwo i nadal utrzymywane w stadzie krowy, które w przeciwnym razie jako niepłodne musiałyby być wybrakowane. Jeszcze w tym roku będą cieliły się też pierwsze krzyżówki HFxNR i będziemy mogli też trochę więcej powiedzieć jak sprawdza się w Sano Agrar Institut ta rasa.
dr Ryszard Kujawiak
Sano-Nowoczesne Żywienie Zwierząt
