Żywienie cieląt ad libitum jest lepsze dla ich zdrowia i poprawia przyrosty
Wielu producentów mleka nadal odpaja swoje cielęta restrykcyjnie, choć wiele badań wskazuje, że bardziej korzystne dla ich rozwoju jest karmienie mlekiem pełnym lub preparatami mlekozastępczymi w opcji bez ograniczeń (ab libitum). Tak żywione zwierzęta są zdrowsze, mają wyższą masę przy odsadzeniu i wcześniej mogą osiągają gotowość do pierwszej inseminacji. Lekarz weterynarii Rebecca Rehage doradza hodowcom krów mlecznych jak poić cielęta ad libitum.
Obawy, że cielęta wypiją zbyt dużo mleka i dostaną z tego powodu biegunki, są bezpodstawne. Przy odpajaniu ad libitum konsystencja kału rzeczywiście może być bardziej luźna. To normalne, ponieważ przyjmują one więcej paszy – w postaci płynnej i stałej, a zatem, również więcej wypróżniają się. Rozrzedzonego kału nie należy mylić z biegunką zakaźną!
Wskazówki jak uniknąć biegunek u cieląt karmionych ad libitum:
1. Zacząć od cieląt nowo urodzonych: jeśli pojenie ad libitum jest nowością, wprowadzanie nowego systemu należy zacząć od cieląt nowo urodzonych. Jeśli hodowca chciałby zmienić odpajanie cieląt wcześniej żywionych restrykcyjnie, musi liczyć się z tym, że będą one chciały pobrać jak największą ilość płynów i szybciej dostaną biegunki.
2. Zapewnić odpowiednią ilość siary: wstępnym warunkiem powodzenia systemu odpajania ad libitum jest dobre zaopatrzenie nowo urodzonych cieląt w siarę. Powinny one przyswoić wystarczającą ilość przeciwciał, aby wykształcić silny system odpornościowy. W tym celu podajemy od trzech do czterech litrów siary w ciągu pierwszej godziny życia.
Ważne: Siara musi być czysto wydojona i rozlana do butelek oraz być dobrej jakości (zawartość IgG powyżej 50 g/l lub > 22% brix).
3. Zawsze mieszać mleko w ten sam sposób: bez względu na to, czy jest to preparat mlekozastępczy, mleko wzbogacone czy zakwaszone mleko pełne – protokół mieszania powinien być zawsze taki sam i niezwykle precyzyjny. Nawet niewielkie odchylenia mogą rozregulować żołądki cieląt. Obejmuje to prawidłowe dozowanie preparatu mlekozastępczego lub zakwaszającego, jak również kolejność, temperaturę płynu i czas mieszania (należy przestrzegać instrukcji producenta!).
Wskazówka: W kuchni dla cieląt należy zawsze używać tego samego (i jedynego) dozownika oraz trzymać w pogotowiu termometr i zegar z sekundowym wyświetlaczem lub stoper.
4. Codzienne płukać wiadra: wiadra należy płukać regularnie, najlepiej raz dziennie, a co tydzień czyścić i dezynfekować. Zmniejsza to ryzyko infekcji w kojcu/kojcach dla cieląt! Zanim wiadro trafi do następnego cielęcia, należy je bardzo dokładnie umyć, zgodnie z procedurą mycia stosowaną dla systemu udojowego – najpierw płukanie letnią wodą i pozostawienie do odmoczenia. Następnie czyszczenie środkiem alkalicznym i szczotką, a potem płukanie w zimnej wodzie. Na koniec ostateczne spłukanie mieszaniną wody, środkiem kwasowym oraz dwutlenkiem chloru. Tak umyte wiadro należy dobrze wysuszyć i przechowywać w suchym miejscu do następnego użycia. Przed kolejnym użyciem zdezynfekować i pozostawić do wyschnięcia.
5. Każde cielę ma mieć swoje własne wiadro i smoczek: każde cielę ma swoje wiadro i ten sam smoczek przez cały okres odpajania. Zapobiega to rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych w cielętniku.
Wskazówka: oznacz wiadra i igloo/kojec tym samym numerem.
6. Przykryć wiadro: słoma, muchy lub inne zanieczyszczenia nie mają prawa znaleźć się w wiadrze dla cieląt. Szczególnie groźne są muchy, które przenoszą bakterie dobrze namnażające się w mleku. Dodatkowo oprócz regularnego czyszczenia, wiadra do odpajania cieląt powinny być przykryte pokrywką lub siatką.
7. Sprawdzać dwa razy dziennie: Podczas pojenia ad libitum cielęta wymagają intensywnej obserwacji. W tym systemie cielęta są mniej głodne i dlatego nie zawsze wstają zaraz po napełnieniu wiadra. Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na to, ile mleka zostało wlane (lub wylane). Dzięki temu łatwiej zauważyć jeśli cielę pije mniej niż zwykle.
8. Nie należy zbyt wcześnie odstawiać: karmienie ad libitum powinno trwać co najmniej trzy tygodnie. Tyle czasu potrzeba, aby cielęta były w stanie zjeść wystarczającą ilość paszy stałej. Począwszy od czwartego tygodnia można zmniejszyć ilość podawanego mleka o 10–50% (pod warunkiem, że dostępna jest woda i pasza stała). Ewentualnie można podawać mleko ad libitum przez całą fazę i skrócić fazę karmienia mlekiem, jeśli cielęta spożywają co najmniej 2 kg paszy stałej dziennie.
Ważne: Od samego początku należy podawać do woli wodę i paszę stałą w wiadrze.
9. Unikać stresu towarzyszącego zmianie: Jeśli cielęta są przenoszone z indywidualnych budek do grup, należy upewnić się, że grupy są jednorodne. Najlepiej nie przemieszczać cieląt pojedynczo, lecz w parach lub w całej grupie. Można je później przenosić w grupie do poszczególnych kojców, co zmniejsza stres socjalny.
10. Higiena: Bez względu na to, jak dobrze i dużo podaje się mleka, jeśli higiena nie jest właściwa, nie unikniemy problemów. Krytycznymi punktami kontroli w tym zakresie są smoczki i wiadra do pojenia. Należy je regularnie czyścić i dezynfekować, aby nie dopuścić do powstania mazistego biofilmu, w którym namnażają się zarazki. Również igloo musi być zawsze czyste i dobrze wyścielone.
Co zrobić gdy pojawi się biegunka?
Jeśli wystąpi biegunka, nie należy zmniejszać ilości wypijanej wody. Cielęta z biegunką potrzebują dodatkowego mleka, aby zrekompensować straty spowodowane przez chorobę. Mogą one szybko stracić 5% masy ciała, a podczas silnej infekcji nawet od 8 do 10%. Dlatego też należy zapewnić im dodatkowe ilości mleka pokrywające stratę. Dalsze wskazówki:
- Zmierz temperaturę ciała – wartość powyżej 39,5°C może wskazywać na infekcję.
- Zwróć uwagę na takie objawy, jak obniżony poziom energii, zapadnięte oczy i fałdy skórne, które znikają powoli (odwodnienie).
- Natychmiast uzupełnij utratę płynów, podając doustny napój nawadniający (ORT). Można podać 4 l elektrolitu do picia w wiadrze lub w ostrych przypadkach dwa razy dziennie po 2 l sondą. Elektrolity należy wymieszać zgodnie z instrukcjami producenta i upewnić się, że uwzględniono mały nadmiar oraz że cielę pije wystarczająco dużo.
- Jeśli cielę nie wraca do normalnego stanu w ciągu czterech dni, konieczne jest przeprowadzenie kompleksowej diagnostyki przez lekarza weterynarii.
- Cielęta, które nie potrafią stać o własnych siłach, nie mogą być karmione na siłę, ale stanowią nagły przypadek weterynaryjny!
- Aby zapobiec spadkowi wydajności, biegunka u cieląt powinna być wyjątkiem. Jeśli występuje często, należy krytycznie przeanalizować wraz z doradcą lub lekarzem weterynarii system odpajania mlekiem.
