Jak wykorzystać w gospodarstwie słomę gorszej jakości?

Ze względu na dłuższy czas spędzony na polu wymuszony przez złe warunki pogodowe, w tym roku w słomie można spodziewać się zwiększonej ilości zarodników pleśni, zarazków oraz resztek gleby przyklejonej do źdźbeł. Nie wszystkie partie zostały sprasowane na sucho. Konsekwencją tego są stęchłe, klejące, a w najgorszym przypadku zapleśniałe bele słomy. Co zrobić ze słomą gorszej jakości radzi dr Arnd Grottendieck, lekarz weterynarii specjalizujący się w żywieniu.

Zasada mówi, aby zawsze każdą nową belę słomy skontrolować pod względem wyglądu i zapachu: to co śmierdzi stęchlizną, jest lepkie, ma brązowawe zabarwienie lub pleśń, nie powinno być podane żadnemu zwierzęciu! Już sam zapach wskazuje na wysoką zawartość zarodników pleśni, drożdży i bakterii. Skarmianie takiej słomy ma działanie podobne do podania spleśniałej kiszonki czy innej zepsutej paszy.

Teoretycznie, dokładnych wartości dotyczących jakości słomy może dostarczyć analiza pasz i badania mikrobiologiczne. Jednakże, szczególnie w przypadku mikrobiologii, ocenianych jest wiele parametrów, które raczej nie są przydatne dla rolnika i nie ułatwiają podjęcia decyzji o wykorzystaniu słomy. Co więcej – każdy balot słomy może być innej jakości, nie ma więc sensu, by na podstawie jednej beli podejmować decyzje o całej partii. Analizy na podstawie prób losowych mogą dać tylko ogólny pogląd.

• Każda bela słomy przed jej przecięciem powinna być sprawdzona. Najlepiej jest przechowywać słomę posortowaną według jakości

Na zanieczyszczoną mikrobiologicznie paszę, dorosłe bydło ze swoim buforem w postaci żwacza reaguje znacznie lepiej niż wrażliwe cielęta. Decyduje jednak dawka, czyli całkowite obciążenie organizmu. Pleśnie, drożdże chorobotwórcze i bakterie stanowią wyzwanie dla układu odpornościowego i organizmu. Konsekwencje mogą pojawić się natychmiast w postaci wzrostu liczby komórek somatycznych, stanów zapalnych wymion, biegunek, zredukowanej wydajności i parametrów reprodukcyjnych, a nawet śmierci. Taki efekt mogą dać spory grzybów pleśniowych, które produkują mikotoksyny, takie jak np. dexynivalenol (DON). Cząsteczki tych toksyn odkładają się w tkance tłuszczowej. Kiedy krowa mobilizuje tkankę tłuszczową, toksyny są uwalniane i mogą powodować problemy zdrowotne miesiące po ich spożyciu.

• Śmierdząca, lepka i zapleśniała. Tego typu słoma w żadnym wypadku nie powinna być podawana zwierzętom jako pasza

Spleśniałe pasze i słoma mogą powodować natychmiastowe i długotrwałe poważne i trudne do opanowania problemy. Pozbycie się ich jest ekonomicznie lepszym rozwiązaniem!

Bele słomy gorszej jakości nie powinny służyć jako ściółka tam, gdzie środowisko nie powinno być obciążone drobnoustrojami – u krów w okresie przejściowym, w cielętniku, w części obory, gdzie odchowuje się cielęta. Również u krów laktacyjnych istnieje ryzyko, że mikroorganizmy ze ściółki mogą wywołać stany zapalne wymion. Ściółka organiczna jest zawsze bardziej ryzykowna, jeżeli chodzi o obciążenie patogenami, dlatego powinna być przechowywana w magazynie i w stodole, w możliwie jak najbardziej suchym miejscu. Zdecydowanie lepsza do ścielenia jest mieszanka słomy z wapnem niż sama słoma. Losowe badanie słomy w kierunku bakteriologicznym pozwala otrzymać informacje o ogólnej tendencji. Wartości docelowe dla higienicznej, wysokiej jakości organicznej ściółki, to mniej niż 1 milion cfu/g ściółki.

Jeżeli naprawdę nie ma innego wyjścia, najlepszym miejscem do wykorzystania najgorszych bel słomy jest obora dla opasów. Jednak i tutaj trzeba pamiętać o tym, żeby obciążenie dróg oddechowych i systemu odpornościowego kurzem i zarodnikami pleśni było minimalne. Część obory, gdzie stosuje się gorszą słomę powinna być często wietrzona, a zimą w trakcie ścielenia należy otworzyć kurtyny, aż do momentu gdy kurz nie będzie widoczny. Zwierzęta powinny zawsze mieć do dyspozycji dawkę do woli, tak by się najadały i żeby nie istniało ryzyko, że zaczną podjadać słomę ze ściółki.

-kb-

Zdjęcia: Obermüller/Stöcker-Gamigliano