Jak nie przeoczyć żadnej chorej krowy w stadzie?

Hodowcy bydła mlecznego mają dużo na głowie i wiele rzeczy do zrobienia. Zajmują się różnymi zagadnieniami – od techniki produkcyjnej, przez sprzedaż produktów, pracę biurową, po obniżenie emisji gazów cieplarnianych, czy umowy związane z ochroną środowiska. A we wszystkich dziedzinach trzeba być na bieżąco!

Czasem niektóre sprawy mogą poczekać. Tak można postąpić jeśli chodzi o warsztat czy zakup nowego krzesła do biura. Gorzej, gdy nagle rosną wskaźniki zachorowań w oborze, a krowy cierpią z tego powodu. Zdrowie zwierząt pogarsza się stopniowo, a więc łatwo przeoczyć kulejącą krowę i dopiero za dwa dni skierować ją na stanowisko korekcji racic, czy nie zauważyć ketozy u krowy świeżo wycielonej.

Żeby nie przeoczyć żadnej chorej krowy, lekarze weterynarii i kierownicy gospodarstw sformułowali kilka uniwersalnych zaleceń:

– Tylko wtedy, gdy prace rutynowe zostaną wdrożone w możliwie najprostszy sposób, będą one wykonywane zgodnie z zaleceniami – jest przekonany dr Andrea Ruetz z lecznicy weterynaryjnej Kuh-Konzept w Bawarii. Lepiej zdecydować się na prostsze kontrole niż coś porzucić po krótkim czasie bo było zbyt skomplikowane. Urządzenia, leki, narzędzia muszą znajdować się pod ręką, w miejscu stałym, łatwo dostępnym i prostym do utrzymania w czystości. Tablica informacyjna w oborze czy wspólne grupy dyskusyjne na WhatsAppie pomogą w dostępie do informacji wszystkim pracownikom obory.

– Szczególnie „zwierzęta ryzyka”, powinny stać tam, gdzie częściej przechodzą pracownicy. Również cielęta skorzystają, gdy boksy są dobrze widoczne – dodaje lekarz weterynarii Mattias Tepferd (NRW).

– Wielozadaniowość to mit. Jeśli wykonujesz zadania w tym samym czasie (np. zadajesz paszę i obserwujesz zwierzęta, które nie mogą podejść do stołu), uwaga jest podzielona. Lepiej jest na przykład ocenę kulawizn przeprowadzać w konkretne dni, wpisane jako stały punkt w kalendarzu. Zalecamy ocenę zwierząt co dwa tygodnie, w spokojnym ruchu, np. przy wyjściu z dojarni – radzi dr Katharina Grimm z Practice Group for Claw Health.

– Celem jest jak najszybsze wytropienie i przyjrzenie się podejrzanym krowom – mówi dr Grimm. Taka ocena powinna kończyć się przełożeniem na praktykę. Służy temu prosty, trzystopniowy schemat, który może być zastosowany też w wielu innych obszarach poza wykrywaniem kulawizn (tabela 1). Klasyfikacja na poziomie pośrednim zapobiega sytuacjom, w których obserwatorzy w razie niepewności uznają kulawe zwierzęta za „niekulawe”, by uniknąć większego obciążenia pracą.

Im większe jest stado krów, tym bardziej pomocne są różnego typu wspomagacze, które rejestrują aktywność, przeżuwanie oraz czasy pobierania paszy. Dużą zaletą tych systemów jest tworzenie alertu z podejrzanymi przypadkami, a rolą hodowcy jest tylko codzienne przeglądanie listy krów podejrzanych. – Każdego ranka o stałej porze sprawdzamy listę alertów dla parametrów zdrowia oraz krowy na początku laktacji – tłumaczy Fiete Strodthoff-Schneider, zarządca stada 370 krów z Wesemarsch (Dolna Saksonia). Podejrzane krowy są systematycznie badane. Ze względu na to, że gospodarstwo zatrudnia pracowników zewnętrznych ważne, by ustalić kto odpowiada za te czynności.

Aby mieć lepszy wgląd w stado, Fiete Strodthoff-Schneider krowy w pierwszych 21. dniach po wycieleniu kwalifikuje do osobnej grupy (tzw. grupa fresh). Jest ona mniej liczna (około 80%).

jeśli gospodarstwo zatrudnia pracowników, ważne są szkolenia, które gwarantują ten sam poziom wiedzy wszystkim zatrudnionym i które można natychmiast zastosować w praktyce. Pomagają też łatwe do zrozumienia instrukcje pracy i dobry przykład. Wskazówka: Podkreślaj korzyści z dobrze wykonywanej pracy dla pracowników – np. prawidłowe podścielenie to lepszy stan zdrowia cieląt i mniej pracy!

Anton Scheidl (powiat Rosenheim, Bawaria) w swoim rodzinnym gospodarstwie z 50 krowami rasy simental stosuje podobną koncepcję jak duże gospodarstwa. Również u niego kontrola zdrowia zwierząt polega na połączeniu stałych procedur, znajomości swoich krów i analizy danych z pedometrów. – Czasami trudniejsze od faktycznego wyłapania chorych krów jest natychmiastowe wprowadzenie leczenia w życie; tu właśnie przeszkadza wrodzone lenistwo – mówi Scheidl, uśmiecha się i dodaje – pomaga zazwyczaj presja ze strony innych członków rodziny, którzy też widzą problem. W rodzinie Scheidl obok gospodarza, pracują też starsi członkowie rodziny, którzy mają wystarczająco dużo czasu, aby zająć się tymi specjalnymi zadaniami.

Anton Scheidl dodaje, że wiele sytuacji można uniknąć poprzez prawidłową profilaktykę, np. przez dodatek witaminy D3 oraz selenu u krów na początku laktacji.

Zwierzęta, które nie są dojone, stoją niejako poza stadem. Również u nich ważne jest prowadzenie regularnych kontroli oraz profilaktyki.

• W trakcie kontroli krów, nie należy robić nic innego. Tak szybciej można wyłapać podejrzane osobniki. Notatki można robić tradycyjnie – na papierze lub cyfrowo, ale jedne i drugie należy przeanalizować

– W ramach oceny stada przez lekarza weterynarii lub wspólnie z doradcą hodowlanym, warto regularnie, nieco z boku, spojrzeć na procedury stosowane w gospodarstwie. Równie „otwierająca oczy” jest dyskusja czy wymiana informacji z kolegami po fachu w formie regionalnych grup dyskusyjnych – tłumaczy konsultant ds. zarządzania stadem Matthias Brockmann (Masterrind) i dodaje – mamy zmieniające się co roku grupy czterech gospodarstw. Spotykamy się co kwartał, za każdym razem inne gospodarstwo jest gospodarzem spotkania. Analizujemy dane i oglądamy wspólnie gospodarstwo organizatora meetingu. To świetne rozwiązanie przeciw własnej ślepocie!

C. Stöcker-Gamigliano
Zdjęcia: Archiwum