Nie za dużo białka w paszy
I w przeszłości, i obecnie gospodarstwa produkcyjne w Niemczech obowiązują ograniczenia dotyczące azotu (tak zwana dyrektywa azotowa – 170 kg/ha, tj. maksymalne obciążenie azotem pochodzenia zwierzęcego na hektar). U krów z wysoką wydajnością utrzymanie niskiego poziomu azotu w paszy może stanowić problem. Jeśli ograniczymy zbyt mocno podaż białka, spadnie wydajność mleczna. Jak pogodzić ten konflikt interesów?
Koncentrację białka w dawce pokarmowej da się obniżyć na parę sposobów, bez spadku wydajności mlecznej, czy pogorszenia kondycji zdrowotnej. Do takich wniosków doszli naukowcy w najnowszych doświadczeniach żywieniowych. Najlepsze wyniki daje żywienie fazowe – laktację dzielimy na 3 fazy i w każdej fazie dopasowujemy zawartość składników pokarmowych do aktualnej wydajności mlecznej. W ten sposób hodowca ma pewność, że krowa nie dostaje ani za dużo, ani za mało składników pokarmowych. Według kalkulacji działając w ten sposób można zredukować wydalanie azotu (N) o około 7 do 11% w przeliczeniu na krowę.
150 g białka surowego (XP) i 160 g białka surowego strawnego (nXP)
W projekcie redukcji azotu w 3 doświadczeniach żywieniowych (każde trwało 150 dni) testowano przez ponad 18 miesięcy dawki z różnym udziałem białka oraz zastosowanie aminokwasów stabilnych dla żwacza. Grupa kontrolna otrzymała dawkę pokarmową z 160 g białka surowego (XP), względnie 160 g białka surowego strawnego (nXP) w przeliczeniu na 1 kg dawki pokarmowej. Bilans azotu w żwaczu (RNB) wynosił 0 gramów. Każde z doświadczeń prowadzono na 48 krowach.
- W pierwszym doświadczeniu – dawkę pokarmową uzupełniono dodatkowo aminokwasem metioniną.
- W drugim doświadczeniu – dawka zawierała 140 g XP i 160 g nXP w 1 kg paszy. Dodatkowo uzupełniono ją aminokwasami – metioniną (3,4/4,1 g) i lizyną (10,8 g). Bilans azotu w żwaczu wyniósł –3 g RNB.
- W trzecim doświadczeniu – dawka zawierała również 140 g XP, przy czym ilość białka surowego strawnego (nXP) obniżono do 140 g/kg paszy. Dodatkowo uzupełniono metioninę. Bilans azotu w żwaczu wyniósł –3 g RNB.
Wszystkie dawki pokarmowe były skalkulowane dla wydajności 35 kg mleka/krowę/dzień. Wyniki – w wyniku obniżki ilości białka surowego, ilość mleka spadała, ale wraz z nią malała też ilość wydalanego azotu.
Mocznik w TMR-ze
Podobne doświadczenie żywieniowe (w zakresie obniżenia ilości białka) przeprowadzono w gospodarstwie w Iden. 76 krów rasy hf podzielono na dwie grupy doświadczalne i otrzymały one:
- Grupa A – zredukowana zawartość białka surowego (147 g), bilans azotu w żwaczu (RNB) ujemny, bez dodatku mocznika;
- Grupa B – zawartość białka surowego w zależności od zapotrzebowania (157 g), RNB wyrównane, dodatek mocznika.
Wyniki: krowy w obu grupach pobierały tyle samo paszy (27 kg), miały wysoką wydajność i wysoką zawartość białka w mleku – dla tych parametrów nie zaobserwowano istotnych różnic pomiędzy grupami. Z doświadczenia płynie wniosek, że wysoka wydajność jest osiągalna również z ograniczoną podażą białka surowego, a dzięki takiej strategii żywienia dodatkowo redukujemy ilość wydalanego azotu (szacunek na podstawie ilości mocznika w mleku i bilansu azotu). W opisywanym doświadczeniu stosując wzór Bannika i Hindle różnica między grupami w ilości wydalanego azotu wyniosła około 10% (grupa A – 367 g/krowę/dzień vs grupa B – 407 g/krowę/dzień).
Redukcja białka surowego – z umiarem!
Dawka białka dla krów wysokowydajnych (≥ 40 kg) powinna oscylować wokół 160 g białka surowego lub strawnego białka surowego. W grupie krów z taką wydajnością pole manewru nie jest zbyt duże.
- Nadmierna podaż białka jest niekorzystna w każdym aspekcie – zdrowia, wydalania azotu do środowiska czy wreszcie kosztów;
- Dawki pokarmowe dla krów wysokowydajnych z lekko zredukowaną ilością białka surowego (około 150 g/kg dawki) pozwalają na utrzymanie wysokiej wydajności mlecznej i wysokiej zawartości białka w mleku. Trzeba jednak pamiętać, że jest to dawka z ograniczoną ilością białka i szybciej może dojść do spadku wydajności mlecznej;
- Można ograniczyć spadek wydajności mlecznej redukując białko surowe pod warunkiem, że podwyższymy poziom strawnego białka surowego do 160 g (np. przez podwyższenie białka nie trawionego w żwaczu – UDP).
Praktyczne wskazówki dla hodowcy
- Koncentrację białka w dawce pokarmowej można obniżyć w wieloraki sposób, bez spadku wydajności mlecznej, czy pogorszenia kondycji zdrowotnej. Nie zawsze trzeba ograniczyć ilość białka surowego.
- Najlepsze wyniki daje dostosowanie dawki pokarmowej do konkretnego zapotrzebowania w danym okresie laktacji.
- Wysokowydajne krowy (≥ 40 kg) potrzebują więcej białka (białko surowe strawne nXP około 160 g/kg dawki pokarmowej).
- Wydalanie azotu (N) można zredukować nawet o 11% w przeliczeniu na jedną krowę.
