W Irlandii opłaca się produkować mleko
Na Kongresie EDF w Cork (Irlandia) widać było same zadowolone twarze – po wielu latach irlandzkie mleczarnie, które należały do najgorszych płatników w Europie, zaczęły płacić – irlandzcy dostawcy (z grupy EDF*) osiągnęli średnią cenę mleka w wysokości 36,4 ct/kg ECM, jedną z najwyższych w 2021 r. Z drugiej strony Irlandczycy produkują taniej niż ktokolwiek inny. Ich pełne koszty to 34,7 ct/kg mleka (wykres). Niskie koszty w połączeniu z dobrymi dochodami (pieniądze z mleka, wpływy ze zwierząt itp.) dają wysoki zysk przedsiębiorcy (łącznie z płatnościami dla gospodarstwa) w wysokości 8 do 10 ct/kg ECM. Dla porównania, zyski Duńczyków wyniosły 5,6 ct, a Niemców 0,3 ct/kg ECM.
Dopuszczalne odstępstwo
Niskie koszty Irlandczycy zawdzięczają m.in. prostym technologiom możliwym do zastosowania ze względu na sezonowe wycielenia i brak bądź niewielkie koszty produkcji pasz (kiszonki tylko na zimę). Ponadto mają oni wysoką obsadę zwierząt na swoich użytkach zielonych, częściowo ze względu na derogację azotową (250 kg N/ha). Jeśli kiedyś przyjdzie z niej zrezygnować, będzie to duże wyzwanie dla irlandzkich producentów mleka. Wiele gospodarstw mlecznych będzie wtedy zmuszonych do zmniejszenia gęstości obsady, co z kolei negatywnie wpłynie na rentowność produkcji.
Irlandia koncentruje się na mleku
Koszty irlandzkich gospodarstw są wciąż niskie jak na standardy europejskie, choć i one rosną – w stosunku do roku poprzedniego całkowite koszty wzrosły o 2 do 3 ct, a koszty ziemi wzrosły o 0,7 ct/kg ECM. Ale nie tylko pod względem kosztów i zysków Irlandczycy poszli własną drogą. Przede wszystkim wielkość zapasów kształtowała się inaczej niż w pozostałej części Europy. Przykładowo, w ostatnim 9-leciu udało się zwiększyć produkcję mleka aż o 63%. Irlandia stawia na mleko (tabela str. 57)! Pomimo dobrych warunków, irlandzcy producenci mleka mają te same wyzwania, co pozostała część Europy – poprawę jakości wody, ślad węglowy, ale także bioróżnorodność.
Derogacja pod presją
Jakość wody: Na terenie zielonej wyspy rosną napięcia między rolnictwem a lobbystami na rzecz ochrony środowiska. Ci ostatni domagają się zakończenia derogacji (stosowania 250 kg N/ha), która w Irlandii jest jeszcze możliwa.
Ślad CO2: Pod względem kontroli emisji gazów cieplarnianych Irlandczycy wyprzedzają wiele innych krajów europejskich. Dla większości gospodarstw znany jest już ich ślad węglowy, który wynosi średnio 0,9 kg CO2/kg ECM. Istnieje równie wiążący plan działania dla przemysłu, mający na celu zmniejszenie emisji do 2030 roku. Przemysł jest wspierany przez krajowy instytut badawczo-doradczy Teagasc.
Bioróżnorodność: W ostatnich latach Irlandczycy zainwestowali w bioróżnorodność. Dotyczy to również nieprzycinania żywopłotów i drzew. Ale na pierwszy plan wysuwa się różnorodność użytków zielonych. Przykładowo – prowadzone są próby z mieszaninami trawy, koniczyny, cykorii pastewnej i babki lancetowatej. Ma to na celu uczynienie użytków zielonych bardziej stabilnymi nawet w czasie suszy, bardziej smakowitymi z jednoczesnym oszczędzaniem azotu przez koniczynę.
Produkty mleczne stanowią ważną część diety Europejczyków
Oprócz danych ekonomicznych na Kongresie zaprezentowano również badanie (porównanie 2021 do 2022) dotyczące opinii konsumentów o produktach mlecznych (przeprowadzone przez Europejskie Forum Mleczarskie). W tym celu konsumentom w Irlandii, Irlandii Północnej, Belgii, Francji i Danii zadano pytania. Z odpowiedzi wynika, że w tym roku – czego niestety należało się spodziewać – znacznie więcej konsumentów (73 vs. 51%) będzie kierować się ceną przy podejmowaniu decyzji zakupowych odnośnie produktów spożywczych.
Ale badanie pokazuje również, że ponownie dla konsumentów produkty mleczne stanowią ważną część zrównoważonej diety. Na przykład – w 2021 roku około 31% respondentów stwierdziło, że produkty mleczne są ważne dla zrównoważonej diety, podczas gdy w 2022 roku odsetek wyniósł 41%. Ponadto ponad połowa respondentów stwierdziła, że produkty mleczne są ważne lub wręcz niezbędne w ich diecie.
Ponad 60% konsumentów w wymienionych krajach uważa, że gospodarstwa mleczne są ważne dla regionalnej gospodarki. Coraz większy odsetek uważa również, że przemysł mleczarski bierze na siebie odpowiedzialność w zakresie emisji gazów cieplarnianych. Klub European Dairy Farmers (EDF) jest niezależnym klubem zrzeszającym producentów mleka z całej UE i niektórych krajów spoza UE, takich jak Wielka Brytania, Szwajcaria, Kanada, Australia, Nowa Zelandia i USA. Przewodnią zasadą członków jest wymiana wiedzy i doświadczeń na poziomie międzynarodowym oraz wzajemny benchmarking.
B. Ostermann-Palz
*Uwaga: wyniki EDF nie są reprezentatywne, ale można zauważyć tendencję regionalną!
