Podwyższona ilość komórek somatycznych w mleku, ale brak patogenu
Badania próbek mleka z podwyższoną liczbą komórek nie zawsze prowadzą do otrzymania przydatnego wyniku, ponieważ nie zawsze na płytkach agarowych wyhoduje się bakterie lub ich zawartość będzie niespecyficzna. To znacznie utrudnia wybór antybiotyku. Jakie są tego przyczyny?
Patogeny ukryte w biofilmach
Na próbkę – od jej pobrania do laboratorium działają czynniki techniczne i mikrobiologiczne. Próbki z poszczególnych ćwiartek są bardziej reprezentatywne niż próbki zbiorcze ze wszystkich czterech ćwiartek. Pobieranie próbek powinno odbywać się w sposób jak najbardziej higieniczny. Mleko z doju wstępnego zawiera z reguły najwięcej patogenów, jednak w przypadku drożdży, końcowe mleko jest bardziej informatywne. Wysyłka próbek powinna nastąpić tak szybko jak to możliwe, ale chłodzenie i/lub roztwór stabilizujący również są przydatne, ponieważ niektóre patogeny, takie jak E. coli lub mykoplazmy szybko się rozkładają i dają wynik fałszywie ujemny.
Często przyczyny niewykrycia patogenów wymienia leżą po stronie samych patogenów. Co najmniej 80% wszystkich bakterii ma zdolność tworzenia biofilmów, np. jeśli stan zapalny trwa kilka dni lub jest już przewlekły. Bakterie uwalniane są z biofilmów nieregularnie, dzięki czemu w mleku znajdują się ich różne ilości. Typowe w takich przypadkach są również silne wahania lks.
Ponadto, niektóre bakterie mają zdolność do przetrwania w komórkach odpornościowych wymienia (np. S. aureus), więc ich wykrycie rzadko jest możliwe. Często jednak można znaleźć patogeny po 1–2 tygodniach lub po wystąpieniu sytuacji stresowej.
Układ odpornościowy mógł już wcześniej zniszczyć patogenty
Innym powodem braku wykrywalności patogenów może być fakt, że układ odpornościowy krowy w wymieniu, zwłaszcza komórki żerne, zniszczyły już większość bakterii tak, że są one w stanie dłużej się rozmnażać i dlatego nie można ich wyhodować na płytkach agarowych.
Po antybiotykoterapii patogeny w mleku są zazwyczaj zabijane i nie są już wykrywalne. Komórki żerne ulegają jednak tylko stopniowej degradacji, czyli lks powoli spada. Zatem – między ostatnim leczeniem antybiotykiem, a pobraniem nowych próbek, należy odczekać kolejne 14 dni. Zwiększa to szansę na znalezienie patogenów, które przetrwały w biofilmie.
Wniosek: Jeśli w przebiegu klinicznego mastitis nie uda się wykryć żadnych patogenów, jedyną opcją jest czekanie i obserwowanie postępu choroby oraz pobieranie nowej próbki co 7–14 dni. W przypadku subklinicznego lub przewlekłego mastitis, długoterminowy efekt antybiotykoterapii jest często niezadowalający. W tym przypadku należy poczekać na oznaczenie typu patogenu. Wtedy trzeba przeanalizować status zdrowotny stada i wprowadzić środki profilaktyczne.
