Nie każde siano jest takie samo
Jako dodatek do dawki pokarmowej lub wymieszane z TMR – siano często stanowi dodatek dla krów mlecznych, bydła i cieląt. Jednak doradca ds. żywienia Dominik Bützler krytycznie wypowiada się w temacie skarmiania siana. Jego opinia wynika m.in. z niskiego (przeważnie) poziomu składników, silnie wahającej się jakości oraz z szybkiego efektu wypełnienia.
Żwacz wypełniony sianem oznacza mniejsze pobranie pasz wysokoenergetycznych. Karmienie sianem powoduje spadek wydajności i wolniejszy wzrost ze względu na niższe pobranie składników odżywczych. Kiedy w gospodarstwie mamy niedobór podstawowych pasz (przykładowo ze względu na suszę), siano staje się sposobem na „naciągnięcie” dawek pokarmowych. W sektorze krów mlecznych istnieje jednak szereg kwestii, które należy wziąć pod uwagę podczas żywienia sianem, aby zapobiec negatywnym konsekwencjom u tych zwierząt.
Znaczne różnice w jakości siana
Podczas skarmiania siana należy wziąć pod uwagę kilka aspektów, ponieważ istnieją duże różnice w jakości. Regiony górskie na południu Niemiec znane są z dobrej jakości siana i związanej z tym efektywnej produkcji mlecznej. Jednak jakość siana często pozostawia wiele do życzenia, ponieważ jest ono zazwyczaj produkowane na rozległych terenach. Dlatego nie nadaje się do skarmiania wszystkimi grupami wiekowymi.
Konsultant ds. żywienia Dominik Bützler największy problem w żywieniu sianem widzi w braku analizy paszy. Siano może być tak smaczne, że zwierzęta się nim zajadają, ale też tak złe, że go nie ruszą. W rzeczywistości niewielu rolników wie, czym karmi swoje krowy. Analizy wykazują, że jakość siana (6,59 MJ NEL) może być porównywalna do kiszonki z traw, ale też mieć mniej energii (3,16 MJ NEL) niż słoma (patrz tabela).
Wskazówka: Zawsze analizuj siano przed skarmianiem, podobnie jak każdą inną paszę.
Również w produkcji siana można wiele poprawić – użytek dostosowany do miejsca, nawożenie według potrzeb i właściwe gospodarowanie na użytkach zielonych mają pozytywny wpływ na populację roślin, plon i jakość. Nawożenie i pielęgnacja sprzyjają zdrowej runi traw, ważnych z żywieniowego punktu widzenia i zapobiegają rozmnażaniu się niepożądanych gatunków traw, ziół i mchów.
Nowy siew lub podsiew można wykonać w okresie wegetacji od marca do września. Jeśli pokrywa chwastów przekracza 50%, należy preferować podsiew. Ponadto zaleca się staranne bronowanie lub wałowanie wiosną i porządkowanie jesienią. Odmiany traw powinny być dostosowane do warunków klimatycznych panujących w danym regionie oraz do intensywności użytkowania.
Ile siana dla krów, a ile dla cieląt?
Istnieją znaczące różnice w zadawaniu siana krowom, bydłu i cielętom. Należy przestrzegać następujących zasad:
- Dla cieląt, aby zapewnić najlepszy możliwy wzrost, pasza powinna zawierać co najmniej 16,5% białka surowego. Siano zawiera go znacznie mniej (patrz tabela), co hamuje pobieranie innej paszy z powodu efektu wypełnienia żołądka. Przez to i dzienne przyrosty są mniejsze. W dodatku siano pyli, a wysokie obciążenia pyłem nie sprzyjają rozwojowi żwacza i płuc młodych zwierząt.
Porada: Nie należy podawać siana cielętom karmionym mlekiem. Lepiej dać im oprócz mleka i wody specjalny TMR dla cieląt ad libidum. Cielęta bardzo szybko go akceptują ze względu na smakowite składniki, takie jak melasa. Mogą one również pobierać pasze gruboziarniste i treściwe w optymalnym stosunku, co pozytywnie wpływa zarówno na rozwój żwacza, jak i na zaopatrzenie cieląt w składniki pokarmowe lub bezpyłową sieczkę, która nie ma negatywnego wpływu na zdrowie płuc cieląt.
- Po odstawieniu cieląt od mleka, należy kontynuować żywienie o dużej wartości energetycznej bez siana. W ciągu pierwszego roku życia można powoli zmniejszać wartość energetyczną i zawartość białka.
Porada: Siano wraz z lizawką jest dobre dla krów cielnych, aby dostarczyć minerałów i pierwiastków śladowych. Na 4 tygodnie przed wycieleniem należy zaprzestać podawania siana.
- Zwłaszcza w przypadku zwierząt świeżo wycielonych ważne jest zachowanie równowagi pomiędzy wystarczającą strukturą a dostarczaniem energii, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia kwasicy i ketozy. W pierwszych dniach laktacji zaleca się uzupełnienie dawki sianem, bo ze względu na efekt wypełnienia, działa ono profilaktycznie przeciw przemieszczeniu trawieńca. Po tym czasie siano nie jest już potrzebne, ponieważ wypierałoby inne pasze i przyczyniałoby się do ujemnego bilansu energetycznego.
Porada: Podawanie siana krowom z przemieszczeniem trawieńca jest przydatne, bo wypełniając żwacz przeciwdziała dalszemu przemieszczaniu.
- Dla krów w laktacji nie zaleca się podawania siana, jako dodatku do TMR czy wymieszanego z TMR. I znowu – siano ogranicza dostarczanie energii, która jest istotna dla zwierząt w okresie laktacji. Zwłaszcza wahania jakości mają negatywny wpływ.
Porada: Jeśli wartość strukturalna dawki jest zbyt niska, lepiej dodać do TMR-u słomę niż siano. Ze względu na wyższą wartość strukturalną, w dawce potrzeba mniej słomy niż siana.
- W przypadku krów zasuszanych, pasze o wysokiej wartości DCAB (= dietetycznej równowagi kationowo-anionowej), stwarzają ryzyko, że po wycieleniu wystąpi gorączka mleczna.
Wskazówka: Analizowane siano z niską zawartością DCAB podawaj tylko we wczesnej fazie krowom zasuszanym.
W związku z obecnymi wysokimi kosztami produkcji, Dominik Bützler ostrzega przed pochopnymi zmianami dawek pokarmowych i po raz kolejny podkreśla, że skarmianie sianem muszą poprzedzić analizy jakości.
