Coraz większe wymagania dla europejskich producentów mleka
Organizacje te zapobiegają o to, by Program został włączony do Wspólnej Polityki Rolnej jako jeden z mechanizmów zapobiegania kryzysom na rynkach rolnych.
– Unijnym producentom mleka stawia się coraz większe wymagania związane z ochroną klimatu, dobrostanem zwierząt, jakością mleka, nie oferując nic w zamian. Każdego roku konsumpcja mleka w Unii spada o 5% mleka, a jego produkcja wzrasta. Producenci mleka potrzebują więc zabezpieczenia w razie wystąpienia sytuacji kryzysowych. Powinien być to mechanizm w ramach Wspólnej Polityki Rolnej – mówił Erwin Schöpges, przewodniczący ERM podczas IV Forum Rolników i Agrobiznesu rolniczego w Poznaniu.
Trzeba zapobiegać kryzysowi na rynku mleka
Program Odpowiedzialności Rynkowej ma zapobiec kryzysom na rynku mleka. Unijni. Rolników nie stać na załamanie cen do jakiego doszło w latach 2009, 2012 oraz 2016. W 2009 r. ceny skupu mleka spadły w Unii poniżej 25 eurocentów/l, podczas gdy koszty produkcji wynosiły ponad 40 eurocentów/l. W 2012 r. ceny ponownie spadły poniżej 30 eurocentów, a w 2016 r. średnia cena mleka w UE wyniosła zaledwie 28 eurocentów/l. W opinii Erwina Schöpgesa, nawet obecna cena mleka w Unii, która wynosi obecnie średnio 33 eurocenty/l nie pokrywa kosztów produkcji. Duże unijne gospodarstwa mleczne osiągają zyski głównie dlatego, że posiłkują się tanią siłą roboczą z krajów Europy Wschodniej. Ta sytuacja nie motywuje młodych do przejmowania farm mlecznych.
– Oprócz normalnych zawirowań na rynku, sektor mleczarski stoi w obliczu konsekwencji Brexitu, nieprzewidywalna jest polityka handlowa prowadzona przez USA. W polityce unijnej Unii nie ma instrumentów gotowych na takie lub inne wydarzenia geopolityczne. Jako przewodniczący ERM, uważam, iż zapobieganie kryzysom jest najwyższym priorytetem, bardzo ważna jest szybka interwencja. Program Odpowiedzialności Rynkowej powinien być uruchomiony automatycznie już na etapie rozpoczynania się kryzysu – twierdzi Schöpges.
Według ERM, przyczyną katastrofalnych cen jest nadwyżka mleka. Tak więc ilość wyprodukowanego mleka musi być dostosowana do rzeczywistego zapotrzebowania na mleko i przetwory mleczne. Tylko wtedy, gdy podaż i popyt są w równowadze, rolnicy mają niezbędną pozycję na rynku i mogą egzekwować uczciwe ceny.
– Dotychczas jedyny mechanizm regulujący rynek polegał na magazynowaniu nadwyżek mleka w proszku. Według naszej organizacji ten mechanizm nie jest skuteczny. Należy bowiem nie dopuszczać do sytuacji, aby takie nadwyżki zostały wyprodukowane, ponieważ po interwencji rynek staje się jeszcze bardziej obciążony – komentuje przewodniczący ERM.
- Europejska Rada ds. Mleka
to niezależna organizacja skupiająca producentów mleka z 16 krajów (Belgia, Chorwacja, Dania, Francja, Niemcy, Irlandia, Włochy, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Holandia, Norwegia, Portugalia, Hiszpania, Szwecja i Szwajcaria). Zrzesza 21 stowarzyszeń producentów mleka i organizacji lobbujących na rzecz rolników. Jej głównym celem jest walka o to, by ceny mleka pokrywały koszty produkcji i były godziwą zapłatą dla rolników.
Nie więcej niż potrzebuje rynek
W opinii twórców POR, rolnicy powinni produkować mając na względzie sytuację na rynku.
– Jeśli nie wytwarza się nadwyżek mleka, jego zapasy nie wywierają w dalszej perspektywie presji na ceny – podkreśla przewodniczący Schöpges.
Po interwencji w KE Europejskiej Rady ds. Mleka podczas kryzysu w 2016 r. wprowadzono mechanizm redukcji mleka, z którego skorzystało dobrowolnie 48,2 tys. gospodarstw mlecznych.
– Łącznie ograniczono wtedy ok. 1 mld litrów mleka, co doprowadziło do wzrostu średniej unijnej ceny mleka o 10 eurocentów. W naszym odczuciu ten mechanizm byłby jednak bardziej skuteczny, gdyby dopilnowano, żeby w momencie rezygnacji z produkcji przez jednych producentów, inni nie zwiększali jej jednocześnie. Program Odpowiedzialności Rynkowej ma to na uwadze – mówi Erwin Schöpges.
Według twórców POR mechanizm kryzysowy musi być elastyczny, aczkolwiek powinien określać próg wyrażony indeksem, od którego należałoby go wprowadzać w życie. POR wyznacza więc indeks uwzględniający całkowite koszty produkcji mleka. Jeśli przekracza on 100, wtedy ceny pokrywają wszystkie koszty produkcji, rolnicy osiągają sprawiedliwy dochód - rynek jest stabilny i nie ma potrzeby działania. W momencie, gdy indeks spada poniżej tego progu należy już interweniować. Program Odpowiedzialności Rynkowej zakłada reakcję na trzech poziomach.
-
– Należy stosować instrumenty regulujące ilość mleka, aby zatrzymać nadprodukcję, aby mleczarnie mogły płacić ceny pokrywające rolnikom koszty produkcji – twierdzi Erwin Schöpges, przewodniczący Europejskiej Rady ds. Mleka.
Trzy etapy interwencji
Jeśli indeks spada o 7,5% należy wprowadzić instrumenty tzw. wczesnego ostrzegania. Wszyscy producenci mleka w UE powinni otrzymać wtedy ostrzeżenie, żeby uważali na ilość wytwarzanego mleka. Na tym etapie należałoby też uruchomić prywatne przechowalnictwo oraz programy wspierające większą konsumpcję mleka, w tym także opas mlekiem cieląt i jałówek.
– Jeśli natomiast indeks spadłby o 15%, wtedy mielibyśmy do czynienia już z kryzysem, co wymagało wprowadzenia bonusów za rezygnację z produkcji np. o 5% oraz opłaty za zwiększenie produkcji w wysokości 110–120% ceny mleka od pierwszego kilograma zwiększenia produkcji włącznie. W sytuacji, gdy indeks spadłby o 25%, co by oznaczało, że nie zadziałał skutecznie mechanizm rezygnacji z produkcji mleka, należałoby wprowadzić obowiązkowe cięcia produkcji w określonym czasie, np. w ciągu 3 czy 6 miesięcy. Proponujemy także, aby rolnicy, którzy najszybciej zdecydują się na ograniczenie produkcji mleka otrzymywali większe rekompensaty – wylicza szef Europejskiej Rady ds. Mleka.
W celu uniknięcia nadmiernych kosztów redukcji POR uwzględnia również monitorowanie ograniczanej przez rolników ilości mleka. Program wymagałby stosowania do momentu osiągnięcia stabilizacji na rynku.
Magdalena Szymańska
Zdjęcie w artykule: Magdalena Szymańska
Zdjęcie główne: Pixabay
Zdjęcie w artykule: Magdalena Szymańska
Zdjęcie główne: Pixabay
