Ciąża bliźniacza u krowy - zysk czy ryzyko?

Problemy zaczynają się praktycznie zaraz po zapłodnieniu - w przypadku ciąży mnogiej musimy liczyć się z wyższym odsetkiem resorpcji zarodków we wczesnym okresie ciąży, zamieraniem płodów w późniejszych fazach oraz komplikacjami w trakcie porodu.

Do tego dochodzą wysoce prawdopodobne niedobory energetyczne, a więc zwiększone ryzyko ketozy i kwasicy w trakcie i po porodzie, zaleganie poporodowowe, zapalenie macicy (metritis), przemieszczenie trawieńca i problemy z płodnością. W efekcie kulejącego rozrodu krowy po przebytych ciążach mnogich zazwyczaj są krócej użytkowane i wcześniej brakowane - średnio żyją więc krócej.

- Niedobory energetyczne wynikają ze zwiększonego zapotrzebowania na energię do rozwoju i wzrostu dwóch płodów. Deficyt ten zwiększa się z jednej strony przez mniejszy pobór paszy, a z drugiej ze względu na rozrastająca się macicę kosztem miejsca dla żołądka - tłumaczy dr Arnd Grottendieck.

Jeśli nawet oba cielęta przeżyją do momentu porodu, nawet wówczas można spodziewać się większych problemów zdrowotnych w przyszłości. Zazwyczaj są to porody przedwczesne, a więc i cielęta są słabsze i nie są w pełni dojrzałe - dodaje lekarz weterynarii.

Bliźnięta i co dalej?

Znamy czynniki ryzyka, wyeliminować ich nie możemy, ale możemy je mieć pod częściowa kontrolą. Jeśli w badaniu na cielność stwierdzamy ciążę mnogą, postępujemy według następujących wskazówek:

W trakcie ciąży

1. Notowanie: ciąża mnoga powinna być koniecznie zarejestrowana w komputerowym systemie sterującym zarządzaniem stada. Oznaczyć należy również krowę matkę, by była pod ciągłą obserwacją i kontrolą (szczególnie regularnie prowadzimy ocenę kondycji ciała BCS).
   
   
2. Drugie badanie na cielność: jeżeli pierwsze badanie na cielność zostało wykonane wcześnie (dzień 30. do 35) za pomocą USG, zaleca się przeprowadzenie drugiego badania, nie wcześniej niż w szacowanym 12. tygodniu ciąży.
   
   
3. Jeżeli w badaniu palpacyjnym wykonywanym w 6.-7. tygodniu wyczuwa się dwa jednakowej objętości pęcherze (worki owodniowe), lepiej powstrzymać się z kolejnymi badaniami, mówi dr Katrin Rohrer. - Również dlatego, że często jedno z cieląt z ciąży bliźniaczej w późniejszych miesiącach ciąży i w momencie porodu na świat przychodzi jedno zdrowe cielę oraz drugie wcześniej obumarłe. Zarówno zdrowo urodzonego cielęcia, jak i jego matki, problemy zdrowotne ciąż bliźniaczych w takim przypadku nie dotyczą.
   
   
4. Wcześniejsze zasuszenie: krowa powinna być zasuszona 2-3 tygodnie wcześniej ze względu na duże prawdopodobieństwo skróconej ciąży - na ostatnim etapie ciąży mnogiej występuje duże ryzyko poronień lub porodu przedwczesnego.
   
   
5. Komfortowe warunki: według dr Arndta Grottendieckera do dobrego przygotowania się na rozwiązanie ciąży bliźniaczej należą szczepienia ochronne matki przeciwko rotawirusom, koronawirusom oraz E. coli (cielęta rodzą się słabsze i jest to dla nich dodatkowa ochrona). Do tego należy również właściwa pielęgnacja racic tuż przed zasuszeniem, zapewnienie maksymalnego komfortu w trakcie zasuszenia, jak również zapewnienie maksymalnej jakości i ilości paszy.
   
   
6. Wcześniejsze dokarmianie: ponieważ wcześniejszy poród jest bardzo prawdopodobny, odpowiednio - o 2-3 tygodnie wcześniej należy rozpocząć dokarmianie krów. Przy jednofazowym systemie zasuszania, dawka pokarmowa jest zbilansowana na poziomie 6,0 do 6,2 MJ NEL. Krowy w ciążach bliźniaczych powinny dostać 2-3 tygodnie przed wycieleniem dodatkowo około 2 kg paszy treściwej dziennie, co wraz z dawką podstawową powinno dać koncentrację energii na poziomie 6,5 MJ NEL. W dwustopniowym systemie zasuszenia możemy również również krowę w ciąży mnogiej (w zależności od kondycji) zaraz po wejściu w okres zasuszania włączyć do grupy krów odkarmianych. Również w tym systemie wartość energetyczna paszy w fazie odkarmiania powinna być na poziomie 6,5 - 6,7 MJ NEL. Należy przypilnować, by krowy skarmiane w tym okresie paszą z dodatkiem soli anionowych, nie dostawały jej dłużej niż 3 tygodnie (by nie wypłukać z organizmy zbyt dużo wapnia).
   
   
7. Unikanie ketozy: już na samym początku fazy odkarmiania, regularnie sprawdzamy, czy krowa nie wchodzi w ketozę. Przy podwyższonych wartościach podajemy kroplówkę z glukozą. - U krów z ciążą bliźniaczą jest większe ryzyko wystąpienia ketozy. Rozwiązaniem może być jednorazowe podanie bolusa Kexxtone na cztery tygodnie przed planowanym wycieleniem - mówi lekarz weterynarii.

Wycielenie

Przed spodziewanym terminem wycielenia, w czystej oborze prowadzimy regularną obserwację, ze szczególnym uwzględnieniem czynników wskazujących na spodziewany poród. Zaleca się dyskretne monitorowanie przebiegu porodu, by gdy tylko pojawią się problemy (np. oba cielęta w drogach rodnych), natychmiast wezwać lekarza weterynarii. Jeszcze przed wycieleniem można podać bolus z wapniem (zmniejsza ryzyko porażenia poporodowego).

Po porodzie o prawidłowym przebiegu należy podać krowie na poprawę kondycji około 50-80 litrów letniej wody. Nawet jeśli nie chce wypić takiej ilości, należy ją do tego zmusić. Bezpośrednio po wycieleniu krowę należy całkowicie wydoić, a następnie podać jej wapno w postaci bolusów lub od 3 laktacji - w kroplówce.

• Cielęta z ciąż bliźniaczych są zazwyczaj słabsze i mniej odporne w porównaniu z tymi z ciąż pojedynczych

Świeżo wycielone matki bliźniąt nadal intensywnie monitorujemy - do codziennych czynności należy mierzenie temperatury, co drugi dzień wykonujemy test na ketozę, regularnie podajemy glikol propylenowy. Jeżeli mimo wszystko pojawią się problemy poporodowe, natychmiast wdrażamy leczenie ze względu na duże ryzyko późniejszych zaburzeń płodności - radzi dr Arnd Grottendieck.

Małe wyjątki u simentali

Dr Katrin Röhrer prowadzi praktykę weterynaryjną w rejonie, gdzie dominują krowy rasy simental. Wiele z nich utrzymywanych jest jeszcze w systemie uwięziowym, Zaleca ona szczególne zwrócenie uwagi na kondycje krów przed zasuszeniem - zasuszać można krowy przy BCS niższym niż 4. Wychudzone krowy powinny być karmione pod kontrolą, według dawek dla krów w fazie przejściowej.

Często zdarza się, że simentale po ciąży bliźniaczej pod koniec laktacji mają tak znaczny spadek produkcji mleka, że praktycznie same wchodzą w zasuszenie.