Dlaczego krowie brakuje wapnia po wycieleniu?
Po wycieleniu organizm krowy przestawia się na tryb podażowy i rozpoczyna produkcję mleka. Wysokie zapotrzebowanie na wapń pokrywane jest z paszy, ale duża część jest też mobilizowana z kości szkieletowych. Jeśli dostępnego wapnia jest za mało, krowa zapada na gorączkę mleczną. Jej objawy to:
- osłabienie mięśni,
- drżenie,
- sztywność kończyn miednicznych,
- zaleganie.
Nieleczona krowa pada w ciągu kilku godzin. Ponadto u wielu krów po wycieleniu pojawia się subkliniczna gorączka mleczna, która często nie jest nawet dostrzegana. Krowa z pozoru wydaje się zdrowa, ale subklinicznie ma niedobór wapnia, co negatywnie wpływa na układ odpornościowy, jak również na skurcze wszystkich mięśni, np. motorykę żwacza. Zmniejszona aktywność żwacza i jelit prowadzi do mniejszego spożycia paszy. Spada wydajność mleka i rośnie ryzyko wystąpienia chorób wtórnych.
W związku z tym spada wskaźnik ciąż. Dodatkowo, pogorszona kurczliwość mięśni u świeżo wycielonej krowy powoduje, że np. macica nie obkurcza się optymalnie i/lub kanały strzykowe nie mogą się prawidłowo zamknąć. Ułatwia to wnikanie patogenom po doju przez strzyk do wymienia, co w konsekwencji prowadzi do mastitis.
Jak zapobiegać gorączce mlecznej u krów po wycieleniu?
Istnieje kilka strategii zapobiegania gorączce mlecznej. Jednym z podejść jest żywienie krów wysoko cielnych niską dawką wapnia w ciągu ostatnich dwóch tygodni przed wycieleniem. To powinno pomóc organizmowi przyzwyczaić się do niedoboru i już przed wycieleniem zacząć mobilizować własny wapń, np. z kości.
Substancje wiążące wapń mają dodatkowo sprzyjać niedoborowi poprzez dołączenie się do wapnia z paszy i uniemożliwienie jego wchłaniania w jelitach. Ten „efekt treningowy” powinien pomóc krowie w mobilizacji w warunkach niedoboru po wycieleniu.
Środek wiążący wapń stosuje się pod koniec okresu zasuszenia, na dwa tygodnie przed obliczonym terminem wycielenia. W zależności od produktu lub paszy okres stosowania może się nieco różnić. Doradca ds. zarządzania stadem Daniel Langer zaleca stosowanie go profilaktycznie w obrębie stada, zwłaszcza w celu zminimalizowania przypadków subklinicznych.
Właściwe zastosowanie środków wiążących wapń ma kluczowe znaczenie
Przy stosowaniu środków wiążących wapń ważne są następujące rzeczy:
- jeśli to możliwe, utworzyć osobną grupę dla krów, które mają dwa tygodnie do wycielenia („close-up”)’
- środek wiążący wapń musi być wymieszany z dawką pokarmową w sposób nieselektywny, tak aby wymagana ilość mogła być bezpiecznie wykorzystana przez każdą krowę,
- po wycieleniu, gwałtownie odstawiamy środek wiążący wapń i...
- krowa natychmiast otrzymuje dawkę pokarmową bez substancji wiążącej wapń.
W porównaniu z zasadą DCAB (równowaga kationowo-anionowa), zastosowanie substancji wiążących wapń ma tę zaletę, że nie są konieczne pomiary pH moczu jako kontrola, a zastosowanie jest proste i bezpieczne. Dodatkowo może być stosowany niezależnie od składu dawki pokarmowej. Pozostaje jednak jeden punkt sporny: dawki z dużym udziałem kiszonki z traw z intensywnym nawożeniem zawierają dużo wapnia i potasu. Jeśli zawartość wapnia wynosi np. ponad 6 g/kg s.m., to nie udaje się go zredukować do wymaganego poziomu faktycznie poniżej 4 g/kg s.m. W tym przypadku same preparaty wiążące wapń nie są wystarczające.
S. Hunnies
