StoryEditorGorączka mleczna u krów

Jak stosować środki wiążące wapń u bydła mlecznego?

Wiązanie wapnia ma pomóc w ochronie świeżo wycielonych krów przed gorączką mleczną. Jak stosować środki wiążące wapń?
04.07.2023., 15:30h

Dlaczego krowie brakuje wapnia po wycieleniu?

Po wycieleniu organizm krowy przestawia się na tryb podażowy i rozpoczyna produkcję mleka. Wysokie zapotrzebowanie na wapń pokrywane jest z paszy, ale duża część jest też mobilizowana z kości szkieletowych. Jeśli dostępnego wapnia jest za mało, krowa zapada na gorączkę mleczną. Jej objawy to:

  • osłabienie mięśni,
  • drżenie,
  • sztywność kończyn miednicznych,
  • zaleganie.

Nieleczona krowa pada w ciągu kilku godzin. Ponadto u wielu krów po wycieleniu pojawia się subkliniczna gorączka mleczna, która często nie jest nawet dostrzegana. Krowa z pozoru wydaje się zdrowa, ale subklinicznie ma niedobór wapnia, co negatywnie wpływa na układ odpornościowy, jak również na skurcze wszystkich mięśni, np. motorykę żwacza. Zmniejszona aktywność żwacza i jelit prowadzi do mniejszego spożycia paszy. Spada wydajność mleka i rośnie ryzyko wystąpienia chorób wtórnych.

W związku z tym spada wskaźnik ciąż. Dodatkowo, pogorszona kurczliwość mięśni u świeżo wycielonej krowy powoduje, że np. macica nie obkurcza się optymalnie i/lub kanały strzykowe nie mogą się prawidłowo zamknąć. Ułatwia to wnikanie patogenom po doju przez strzyk do wymienia, co w konsekwencji prowadzi do mastitis.

image

Środek wiążący wapń musi być tak dobrze wymieszany z dawką pokarmową, żeby krowy nie mogły go selekcjonować

FOTO: Hünnies

Jak zapobiegać gorączce mlecznej u krów po wycieleniu?

Istnieje kilka strategii zapobiegania gorączce mlecznej. Jednym z podejść jest żywienie krów wysoko cielnych niską dawką wapnia w ciągu ostatnich dwóch tygodni przed wycieleniem. To powinno pomóc organizmowi przyzwyczaić się do niedoboru i już przed wycieleniem zacząć mobilizować własny wapń, np. z kości.

Substancje wiążące wapń mają dodatkowo sprzyjać niedoborowi poprzez dołączenie się do wapnia z paszy i uniemożliwienie jego wchłaniania w jelitach. Ten „efekt treningowy” powinien pomóc krowie w mobilizacji w warunkach niedoboru po wycieleniu.

Środek wiążący wapń stosuje się pod koniec okresu zasuszenia, na dwa tygodnie przed obliczonym terminem wycielenia. W zależności od produktu lub paszy okres stosowania może się nieco różnić. Doradca ds. zarządzania stadem Daniel Langer zaleca stosowanie go profilaktycznie w obrębie stada, zwłaszcza w celu zminimalizowania przypadków subklinicznych.

image

Gorączka mleczna po wycieleniu występuje gwałtownie i często również niezauważalnie (subklinicznie). Mogą pomóc preparaty wiążące wapń i inne środki

FOTO: Weerda

Właściwe zastosowanie środków wiążących wapń ma kluczowe znaczenie

Przy stosowaniu środków wiążących wapń ważne są następujące rzeczy:

  • jeśli to możliwe, utworzyć osobną grupę dla krów, które mają dwa tygodnie do wycielenia („close-up”)’
  • środek wiążący wapń musi być wymieszany z dawką pokarmową w sposób nieselektywny, tak aby wymagana ilość mogła być bezpiecznie wykorzystana przez każdą krowę,
  • po wycieleniu, gwałtownie odstawiamy środek wiążący wapń i...
  • krowa natychmiast otrzymuje dawkę pokarmową bez substancji wiążącej wapń.

W porównaniu z zasadą DCAB (równowaga kationowo-anionowa), zastosowanie substancji wiążących wapń ma tę zaletę, że nie są konieczne pomiary pH moczu jako kontrola, a zastosowanie jest proste i bezpieczne. Dodatkowo może być stosowany niezależnie od składu dawki pokarmowej. Pozostaje jednak jeden punkt sporny: dawki z dużym udziałem kiszonki z traw z intensywnym nawożeniem zawierają dużo wapnia i potasu. Jeśli zawartość wapnia wynosi np. ponad 6 g/kg s.m., to nie udaje się go zredukować do wymaganego poziomu faktycznie poniżej 4 g/kg s.m. W tym przypadku same preparaty wiążące wapń nie są wystarczające.

Środki przeciwko gorączce mlecznej:

  • Trzy do czterech tygodni przed wycieleniem: podawać paszę o obniżonej zawartości wapnia i potasu. Trudne przy dawkach bogatych w trawę lub siano. Wymaganie wstępne: Przeanalizuj paszę podstawową i dokładnie oblicz dawkę pokarmową.
  • Dwa do trzech tygodni przed wycieleniem: kwaśne sole obniżają pH krwi przed porodem. Ta sytuacja metaboliczna zmniejsza ryzyko wystąpienia gorączki mlecznej. Wymagania wstępne: dokładne wyliczenie dawki pokarmowej, regularne badanie moczu, ścisła obserwacja pobierania paszy i natychmiastowe zaprzestanie podawania soli kwaśnych po wycieleniu.
  • Trzy do siedmiu dni przed wycieleniem: zastrzyk z witaminy D3 (wspomaga wchłanianie Ca z przewodu pokarmowego do krwi, reguluje metabolizm wapnia). Uwaga: w przypadku podania w niewłaściwym czasie istnieje zwiększone ryzyko zwapnienia nerek! Ponieważ jest to lek weterynaryjny, przed użyciem należy skonsultować się z lekarzem weterynarii.
  • Bezpośrednio po wycieleniu: bolus wapniowy lub płyn (doustnie) w celu uzupełnienia niedoboru wapnia. Średnio wystarczają dwie dawki wapnia przed i po wycieleniu (co najmniej 40 g dostępnego wapnia w bolusie, przy zawartości powyżej – wystarczy jeden bolus na dawkę). Uwaga: chlorek wapnia jest żrący! Stosując węglan wapnia należy pamiętać, że dostępność wapnia wynosi tylko ok. 75%.

S. Hunnies

24. wrzesień 2024 12:38